Mô hình nuôi gà thả vườn, quy mô lớn đang phát triển mạnh mẽ ở nước ta. Mô hình này phát triển từ những thói quen chăn thả gà tự do nông hộ quy mô nhỏ, thường tận dụng ở những hộ có diện tích sân vườn rộng, cây cối tạo bóng mát để gà có thể vận động, chạy nhảy.
Mô hình này cũng phù hợp với người chăn nuôi chưa có điều kiện đầu tư quy mô khép kín, quy mô lớn lại có thể cung cấp ra thị trường nguồn thực phẩm có chất lượng cao. Ưu điểm lớn nhất của mô hình nuôi gà thả vườn là tận dụng lợi thế đất đai, vườn đồi, với nguồn ánh sang tự nhiên luôn chan hòa giúp đàn gà khỏe mạnh.
Đối với những người mới vào nghề chăn nuôi cũng có thể dễ dàng bắt tay vào chăn nuôi và góp phần làm tăng thu nhập, từ đó tạo ra nguồn thu nhập chính hàng trăm triệu đồng mỗi năm nếu như coi đó là cái nghề.
Với điều kiện chuồng nuôi, trang thiết bị không quá tốn kém và tận dụng được điều kiện vườn thả của gia đinh. Ngoại trừ 3 tuần đầu, thức ăn nuôi gà không đòi hỏi dinh dưỡng cao.
Sau 3-4 tuần nuôi dạng công nghiệp, gà có thể thả ra vườn mà sức khỏe của gà vẫn tốt, ít bệnh, chi phí đầu tư thấp.
Các giống gà thả vườn phổ biến hiện nay
Gà ri
Nguồn gốc: Gà ri là giống gà đẻ trứng nhỏ được nuôi rộng rãi ở Việt Nam.
Đặc điểm: Con mái có màu lông vàng rơm, vàng đất, có ở cổ, đuôi và đầu cánh có thể có đốm đen. Gà mái 4 - 5 tháng tuổi bắt đầu đẻ. Sức đẻ năm đầu 100 - 110 trứng, trứng nặng 40 - 45 g, vỏ màu trắng. Gà đẻ theo từng đợt 15 - 20 trứng, nghỉ đẻ và đòi ấp.
Nuôi con khéo. Gà ri thích hợp với nuôi chăn thả, chịu đựng tốt điều kiện thức ăn nghèo dinh dưỡng. Thuộc loại gà lấy trứng, thịt. Thịt thơm ngon ngọt. Con trống lông màu đỏ tía, đuôi đen có ánh xanh, mào cờ sớm phát triển, ba tháng đã biết gáy. Một năm tuổi gà trống nặng 1,5 – 2 kg, gà mái nặng 1,2 - 1,4 kg.
Chỉ tiêu kinh tế: Tuy nhiên để phù hợp với nhu cầu của thị trường , hiện nay qua quá trình chọn tạo gà ri đã có trọng lượng lớn lơn trong thời gian nuôi ngắn. Trọng lượng gà mái: 1,6 – 1,8 kg; gà trống: 1,8 – 2,2 kg. Thời gian đạt trọng lượng thịt khoảng 3 - 4 tháng.
Sản lượng trứng bình thường (100 – 120 trứng/ năm). Sức kháng bệnh tốt, dễ nuôi, cần cù, chăm con tốt. Thịt thơm ngon, dai, xương nhỏ, phẩm chất trứng cao. Tiêu tốn thức ăn cho 1 kg tăng trọng 2,6 – 2,8 kg.
Gà Hồ
Nguồn gốc: Gà Hồ là một giống gà quý ở Việt Nam, nuôi chủ yếu ở làng Lạc Thổ, thị trấn Hồ, huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh
Đặc điểm: Mào gà to có màu đỏ hoặc màu hồng như màu hoa mẫu đơn. Còn đuôi gà thường xòe to như cái nơm, các lông đuôi bằng nhau. Chân gà Hồ thường to, tròn . Con gà trống có dáng to, dài, trọng lượng của một chú gà trống nuôi làm giống có khi lên đến 5 – 6 kg. Còn gà mái thường có 3 màu lông: đất thó (trắng, xanh), vỏ quả nhãn chín và màu sẻ (giống lông chim sẻ). Trọng lượng của gà mái tối đa từ 3 – 4 kg
Chỉ tiêu kinh tế: Trọng lượng con mái: 2,7 kg, con trống: 4,4 kg. Thời gian đạt trọng lượng thịt khoảng 5 - 6 tháng. Sản lượng trứng thấp 40 – 50 trứng / năm. Thời gian gà mái bắt đầu đẻ khoảng 5 - 6 tháng.
Gà mía
Nguồn gốc: có nguồn gốc ở xã Phùng Hưng, huyện Tùng Thiện, tỉnh Hà Tây (nay thuộc xã Sơn tây - Hà Tây)
Đặc điểm: Mình ngắn, đùi to và thô, mắt sâu, mào đơn, chân có 3 hàng vảy, da đỏ sắc lông gà trống màu tía, gà mái màu nâu xám hoặc vàng, Gà Mía có chất lượng thịt thơm, da giòn, mỡ dưới da ít, sức khoẻ tốt, thích hợp trong điều kiện chăn nuôi thả vườn nhưng tuổi đẻ muộn, sản lượng trứng thấp
Chỉ tiêu kinh tế: Trọng lượng trưởng thành gà mái: 2,5 – 3 kg, gà trống 3 - 4 kg. Thời gian đạt trọng lượng thịt khoảng 4 - 5 tháng. Sản lượng trứng thấp (60 – 70 trứng/ năm). Thời gian gà mái bắt đầu đẻ khoảng 6 tháng.
Gà tàu vàng
Nguồn gốc: Chủ yếu ở phía nam và được ưa chuộng vì chất lượng thịt cao, dễ nuôi.
Đặc điểm: Lông màu vàng rơm, vàng sẫm, có đốm đen ở cổ, cánh và đuôi. Chân màu vàng, da vàng, thịt trắng, mào phần lớn là mào đơn và ít mào nụ. Sức đề kháng cao, thích ứng với mọi điều kiện chăn thả địa phương. Thịt rắn chắc, thơm ngon. Thích hợp với nuôi thả vườn.
Chỉ tiêu kinh tế: Trọng lượng trưởng thành gà mái: 1,7 – 1,9 kg, gà trống: 2,2 – 2,5 kg. Thời gian đạt trọng lượng thịt là 5 tháng. Sản lượng trứng bình quân (60 – 70 trứng/ năm). Gà mái 6 tháng tuổi bắt đầu đẻ trứng, gà mái có đặc tính thích ấp, nuôi con giỏi.
Gà nòi
Nguồn gốc: Giống gà này có ở khắp các miền Việt Nam thường gọi là gà chọi hay gà đá
Đặc điểm: Con trống có lông màu xám, màu đỏ lửa xen lẫn các vệt xanh biếc, con mái có màu xám đá, vóc dáng to, chân cao, cổ cao, thịt đỏ rắn chắc..
Chỉ tiêu kinh tế: Trọng lượng trưởng thành gà mái: 1,5 – 1,8 kg, gà trống: 2,5 – 3 kg. Thời gian đạt trọng lượng thịt 5 tháng, sản lượng trứng bình quân (50 – 60 trứng/ năm). Thời gian bắt đầu đẻ là 6 tháng. Để đáp ứng nhu cầu nuôi thịt con trống được dùng để lai với gà Ri và các giống gà khác để sản xuất con lai nuôi thịt thương phẩm, có thời gian nuôi ngắn hơn và đạt cân.
Với điều kiện chuồng nuôi, trang thiết bị không quá tốn kém và tận dụng được điều kiện vườn thả của gia đinh. Ngoại trừ 3 tuần đầu, thức ăn nuôi gà không đòi hỏi dinh dưỡng cao. Sau 3-4 tuần nuôi dạng công nghiệp, gà có thể thả ra vườn mà sức khỏe của gà vẫn tốt, ít bệnh, mẫu mã đẹp chi phí đầu tư thấp.
Xu hướng nuôi gà thả vườn chắc chắn sẽ còn phát triển trong tương lai với những cải tiến hơn giúp nâng cao năng xuất và hiệu quả chăn nuôi. Trên đây là một số giống gà đang được nuôi phổ biến theo hình thức thả vườn, giúp người chăn nuôi chọn được giống gà phù hợp với điều kiện của mình.